Kalendarium Historyczne

W zachowanym dokumencie z tego roku pojawia się nazwa osady „Swarancz”. Dokument dotyczy sprzedaży Borowego Młyna przez Tomisława z Łodziów, ówczesnego właściciela osady, na rzecz biskupa poznańskiemu Janowi i kapitule poznańskiej.

Osada Swarzędz jest własnością rodu Górków herbu Łodzia. Po nich przez ponad 40 lat znajduje się w rękach rodu Czarnkowskich.

Według najstarszego rejestru podatkowego z 1508 r. parafia swarzędzka obejmowała swoim zasięgiem następujące osady: Borowy Młyn, Nowy Młyn, Gruszczyn, Gortatowo, Paczkowo, Łowęcin, Zalasewo.

Zygmunt Grudziński, właściciel Swarzędza, wydaje przywilej dla Żydów poznańskich pozwalający im na osiedlanie się w jego swarzędzkich dobrach. Osadnikom przyznaje grunty i budulec pod budowę 36 domów drewnianych, synagogi i cmentarza.

Zygmunt Grudziński wydziela z osady Swarzędz część ziemi, której – po zatwierdzeniu przez króla polskiego Zygmunta III praw miejskich – nadaje nazwę „Grzymałowo”. Akt lokacyjny został podpisany 28 sierpnia 1638 r. i zawiera aż 33 punkty porządkujące sprawy miejskie. Odtąd istnieją dwie jednostki administracyjne: „Grzymałowo” i „Swarzędz”. Nazwa „Grzymałowo” wraz z upływem czasu stopniowo zanika.

Ewangelicy swarzędzcy kończą budowę swego kościoła – zboru, który powstaje na Starym Rynku (obecny Plac Niezłomnych). Ma konstrukcję szachulcową.

Umiera Zygmunt Grudziński. Właścicielem Grzymałowa oraz przyległych wsi zostaje jego syn Andrzej Karol Grudziński (1611-1678).

Wielki pożar, który niszczy większą część budynków, a także późniejsze przemarsze obcych wojsk hamują dotychczasowy pomyślny rozwój miasta.

Król polski Jan Kazimierz nadaje miastu przywilej organizowania czterech jarmarków w ciągu roku. Dotychczas – na mocy przywileju lokacyjnego – miasto miało prawo do organizowania tylko trzech jarmarków.

Grzymałowo i okoliczne wsie stają się własnością rodziny Koźmińskich z Iwanowic. Zapisy archiwalne mówią, że właściciele po śmierci zostali pochowani w podziemiach kościoła parafialnego, którego byli wielkimi sponsorami.

Pod koniec stycznia do miasta wkracza wojsko pruskie. Odtąd przez następne 125 lat Swarzędz pozostaje „pod zaborem” pruskim.

Między Poznaniem a Warszawą zostaje uruchomione pierwsze połączenie dyliżansowe. Jeden z postojów na tym tzw. „trakcie warszawskim” znajduje się w Swarzędzu.

Powstaje nowa, wybudowana z tzw. muru pruskiego, synagoga żydowska w miejscu poprzedniej drewnianej. Kolejne prace remontowe przy budynku będą miały miejsce dopiero w 1873 r.

Na terenie Swarzędza - Wsi niedaleko kościoła powstaje katolicka szkoła ludowa. Oprócz niej już w samym mieście (Grzymałowie) funkcjonuje szkoła protestancka i szkoła dla dzieci z rodzin żydowskich.

Swarzędz liczy 3013 mieszkańców, w tym 1475 mężczyzn
i 1538 kobiet. Pod względem wyznawanej religii w mieście żyje 712 katolików, 790 ewangelików i 1511 Żydów.

Oddanie do użytku gmachu jednopiętrowego murowanego ratusza. Wcześniej istniał tu tylko budynek drewniany.

Oddano do użytku odcinek kolejowy Poznań – Września. Powstawał stopniowo, w pierwszej kolejności wybudowano odcinek Poznań – Swarzędz, po którym mógł kursować pociąg
z robotnikami do kładzenia dalszych torów. Połączenia kolejowe sukcesywnie wypierały konne połączenia dyliżansowe. Budynek dworca w Swarzędzu otwarto 1 czerwca. Od tej pory
w Swarzędzu mogły zatrzymywać się pociągi, a miasto stało się ważnym punktem komunikacyjnym.

Powstaje Towarzystwo Przemysłowe skupiające największych producentów w mieście. Pierwszym prezesem Towarzystwa zostaje lekarz swarzędzki dr Sylwester Wendland (1857- 1900).

Nad Jeziorem Swarzędzkim funkcjonuje tzw. Ogród Zdrojowy Hermana Marco. Jest to ośrodek wypoczynkowo-letniskowy z ogrodem i dużym zapleczem kuchennym, oferujący m.in. przejażdżki łodziami po jeziorze i zabawy w dużej sali bankietowej, a także dłuższy pobyt wypoczynkowy. Do ośrodka przybywały liczne wycieczki z Poznania i okolicznych miasteczek, wykorzystując dogodne połączenie kolejowe. Pozostałością po Ogrodzie Zdrojowym jest budynek, w którym mieści się obecnie Dom Akcji Katolickiej.

Powstaje Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” propagujące kulturę fizyczną wśród młodzieży. Towarzystwo istniało do roku 1939.

Antoni Tabaka zakłada warsztat stolarski. To początek późniejszej dużej fabryki mebli.

Na skutek wprowadzonego przez władze niemieckie zakazu używania języka polskiego w modlitwie uczniowie szkoły elementarnej – Polacy - podejmują strajk.

Uruchomiono wodociąg miejski, w następnych latach stopniowo rozbudowywany.

Powstaje gazownia miejska. Do 1914 r. podłączono do niej 118 budynków i zainstalowano 80 latarni ulicznych oświetlanych gazem.

W Swarzędzu działa Rada i Straż Ludowa. Tadeusz Staniewski jako delegat powiatu wschodnio-poznańskiego bierze udział w obradach Sejmiku Dzielnicowego. Pod koniec grudnia do Poznania wyrusza pierwsza grupa ochotników pod dowództwem Stanisława Kwaśniewskiego, aby wziąć udział w Powstaniu. W połowie stycznia następnego roku wyrusza drugi oddział ochotników.

Odbyło się zebranie w sprawie utworzenia w Swarzędzu cechu stolarskiego. Pierwszym Starszym Cechu zostaje Franciszek Janiszczak.

W budynku przy obecnej ul. Piaski odbywają się pierwsze swarzędzkie Targi Meblowe. Targi te mają być jednym ze sposobów przełamania zastoju w rzemiośle stolarskim.

Ukazuje się pierwszy numer gazety swarzędzkiej „Głos Swarzędza” redagowanej przez Romana Bąka. Gazeta wychodzi tylko przez dwa lata, potem upada. Wydano łącznie 40 numerów. Na jej miejsce pojawia się „Głos Powiatu Poznańskiego”.

Do miasta popłynął prąd elektryczny z elektrowni w Poznaniu.

Do Swarzędza wkraczają oddziały Armii Czerwonej. Miasto staje się zapleczem frontowym dla wojsk nacierających na Poznań.

Rozpoczęły się prace przy budowie szkoły podstawowej nr 2 przy ul. Polnej. Uroczyste otwarcie szkoły – tak bardzo potrzebnej szkolnictwu swarzędzkiemu – nastąpiło w lutym 1958 r.

Zawiązuje się Robotnicza Spółdzielnia Mieszkaniowa przy Swarzędzkich Fabrykach Mebli w Swarzędzu. Pierwszym prezesem Spółdzielni był Marian Macioszczyk (do kwietnia 1965 r.). Spółdzielnia miała charakter zamknięty, tzn. jej członkami mogli być tylko pracownicy SFM. W 1960 r. oddano do użytku pierwszy spółdzielczy blok mieszkaniowy przy ul. Poznańskiej 33. Dołączył on do istniejących już tam dwóch budynków, które wcześniej wybudowała SFM dla swoich pracowników.

Rozpoczyna się przebudowa trasy E-8 Poznań – Warszawa, w wyniku której wyprowadzono z miasta drogę przelotową do Kostrzyna i dalej do Wrześni. Powstaje kładka dla pieszych nad trasą i przejazd pod trasą w okolicach dawnego cmentarza ewangelickiego.

Powstaje Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury.

Otwarcie boiska sportowego „W Kasztanach”. Rozegrano pierwszy turniej piłki nożnej „O Złoty Strug” dla chłopców z rocznika 1972.

Uroczyste obchody 350-lecia nadania Swarzędzowi praw miejskich. Z tej okazji ukazały się dwie monografie poświęcone dziejom miasta: praca pod red. Stanisława Nawrockiego i praca Władysława Białka.

Uruchomienie Swarzędzkiej Komunikacji Autobusowej obsługiwanej przez firmę Wiraż- Bus.